การฉีดวัคซีน COVID-19 เพื่อลดความรุนแรง

สิ่งควรรู้การฉีดวัคซีน COVID-19

การฉีดวัคซีน COVID-19 ช่วยสร้างภูมิคุ้มกันโรค COVID-19 ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ควบคู่ไปกับการสวมหน้ากาก เว้นระยะห่าง ล้างมือให้บ่อย รักษาระยะห่าง

วัคซีนโควิด-19 มีหลายบริษัทผลิตโดยใช้เทคโนโลยีที่แตกต่างกัน สามารถแบ่งกลุ่มที่สำคัญ ได้แก่

วัคซีนชนิดสารพันธุกรรม (DNA, mRNA vaccine) สำหรับ mRNA vaccine เป็นการนำสารพันธุกรรม mRNA ของไวรัสโควิด 19 มาหุ้มเพื่อรักษาสภาพ แล้วฉีดเข้าไปในร่างกาย โดย mRNA จะไปสร้างโปรตีนที่สามารถกระตุ้นร่างกายให้สร้างภูมิคุ้มกันไวรัสโควิด 19 ขึ้นมา ตัวอย่างเช่น วัคซีนของ Pfizer และวัคซีน Moderna.
ข้อดี ใช้เทคโนโลยีการผลิตวัคซีนแบบใหม่ ให้ผลการป้องกันที่ดี ปรับปรุงวัคซีนเพื่อรองรับการกลายพันธุ์ง่าย แต่ต้องคอยเฝ้าดูเรื่องความปลอดภัยในระยะยาว

วัคซีนชนิดใช้ไวรัสเป็นพาหะ (Viral Vector) เป็นการนำสารพันธุกรรมของไวรัสโควิด 19 ไปติดในไวรัสไม่ก่อโรคตัวที่เป็นพาหะ แล้วนำไปฉีดให้ร่างกายกระตุ้นภูมิคุ้มกันไวรัสโควิด 19 ขึ้นมา ตัวอย่างเช่น วัคซีนของ Astra Zeneca และวัคซีน Sputnik V วัคซีนของ Johnson & Johnson.
ข้อดี ผลิตไม่ยาก ราคาไม่แพง กระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดี สร้างภูมิคุ้มกันได้ตั้งแต่โดสแรกและอาจใช้เพียง 1 โดส ข้อจำกัดหรือข้อกังวล ไวรัสที่เป็นพาหะอาจถูกทำลายโดยภูมิคุ้มกัน หรืออาจก่อโรคในผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำได้

วัคซีนชนิดเชื้อตาย (Inactivated Virus Vaccine) เป็นการนำเชื้อโควิด 19 มาทำให้ตาย แล้วนำไปฉีดให้ร่างกายกระตุ้นภูมิคุ้มกันไวรัสโควิด 19 ขึ้นมา ตัวอย่างเช่น วัคซีน Sinovac วัคซีน Sinopharm.
ข้อดี มีความปลอดภัยสูง ใช้กับผู้ที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่องได้ ข้อจำกัด การผลิตมีต้นทุนสูง ต้องมีการเพาะเชื้อ

วัคซีนที่ทำจากโปรตีนส่วนหนึ่งของเชื้อ (Protein Subunit Vaccine) เป็นการนำโปรตีนจากเชื้อไวรัสโควิด 19 มาผลิตเป็นวัคซีน แล้วนำไปฉีดให้ร่างกายกระตุ้นภูมิคุ้มกันไวรัสโควิด 19 ขึ้นมา.
ข้อดี ความปลอดภัยสูง ใช้กับผู้ที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่องได้ ข้อจำกัด สร้างภูมิคุ้มกันได้ไม่ดี ต้องใส่สารเสริมฤทธิ์ทำให้เกิดปฏิกิริยาเฉพาะตำแหน่งฉีดได้

จะเห็นได้ว่า วัคซีนทุกตัวมีประสิทธิภาพในการป้องกันเชื้อไวรัสโควิด รวมถึงผลข้างเคียงที่แตกต่างกันบ้าง แต่มีผลดีสำหรับผู้ที่ได้รับการฉีดมาก ดังนั้นวัคซีนที่ดีที่สุดคือ วัคซีนที่ผู้ที่สมควรฉีดสามารถเข้าถึงได้

สำหรับผู้ที่ควรได้รับการฉีด ได้แก่ บุคคลทั่วไป โดยกรมควบคุมโรคได้จัดลำดับการฉีดตามกลุ่มเสี่ยงและพื้นที่ที่มีการระบาด เช่น บุคลากรทางการแพทย์และสาธารณสุขด่านหน้าทั้งภาครัฐและเอกชน ผู้ที่มีโรคประจำตัว เช่น โรคทางเดินหายใจเรื้อรัง โรคหัวใจและหลอดเลือด เป็นต้น ผู้ที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป (ข้อมูล ณ วันที่ 3 มีนาคม 2564 ประชากรกลุ่มนี้ฉีดวัคซีนโควิด-19 ได้บางชนิดเท่านั้น) เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมโรคโควิด-19 เช่น อสม./อสต. ทหาร ตำรวจ เป็นต้น.
สามารถจองคิวฉีดวัคซีนได้ทาง “Line OA หมอพร้อม”, รพ.ใกล้บ้านที่มีประวัติการรักษา, อสม.หรือ รพ. สต. ในพื้นที่

ผู้ที่รับวัคซีนครบโดสแล้ว ยังมีโอกาสในการติดเชื้ออยู่ ขึ้นกับภูมิคุ้มกันโรคของแต่ละคน และเชื้อโควิด 19 มีหลายสายพันธุ์ แต่การติดเชื้อหลังรับวัคซีน พบว่ามีอาการน้อย โอกาสรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตลดลงอย่างมาก
ผู้ที่รับวัคซีนป้องกันโควิด-19 แล้ว อาจมีอาการข้างเคียงหรือไม่มีก็ได้
- สำหรับอาการข้างเคียงที่ไม่รุนแรง ได้แก่ ปวด บวม แดง ร้อน คัน บริเวณที่ฉีด ปวดศีรษะ ไข้ต่ำ คลื่นไส้ อาเจียน อ่อนเพลีย
- สำหรับอาการข้างเคียงที่รุนแรง และควรรีบแจ้งแพทย์ทันทีหรือ โทร. 1669 ได้แก่ ไข้สูง ใจสั่น หนาวสั่น แน่นหน้าอก หายใจไม่ออก ปวดศีรษะรุนแรง หน้าเบี้ยวปากเบี้ยว กล้ามเนื้ออ่อนแรง มีจุดเลือดออกจำนวนมาก ผื่นขึ้นจำนวนมาก บวมทั่วร่างกาย ปวดข้อ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อรุนแรง ท้องเสีย ชัก หมดสติ
สิ่งที่ต้องแจ้งแพทย์ก่อนฉีดวัคซีน ได้แก่ 1) ประวัติการแพ้ยา แพ้วัคซีน สารก่อภูมิแพ้ต่าง ๆ 2) มีไข้เกิน 38 องศาเซลเซียสในวันที่นัดฉีด 3) มีรอยช้ำ จ้ำเลือดหรือเลือดออกผิดปกติ หรือใช้ยาป้องกันการแข็งตัวของเลือด เช่น วาร์ฟาริน และการใช้ยาที่มีผลกดภูมิคุ้มกัน 4) ตั้งครรภ์ หรือมีแผนจะตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร
สิ่งที่ควรปฏิบัติก่อนและหลังการฉีดวัคซีน ได้แก่ 1) สองวันก่อนและหลังฉีด งดออกกำลังกายหนัก 2) วันที่ฉีดกินน้ำเยอะ 500 – 1,000 ซีซี งดชา กาแฟ คาเฟอีนและแอลกอฮอล์ 3) ฉีดแขนข้างที่ไม่ถนัด หลังฉีดอย่าใช้แขนนั้น 4) หลังฉีดรอสังเกตอาการ 30 นาที กรณีที่มีอาการเล็กน้อย เช่น ปวดศีรษะน้อย ๆ มีไข้ต่ำ รับประทานยาบรรเทาอาการได้ (ห้ามทานยา Brufen Acroxia Celebrex) หากมีอาการรุนแรง เช่น ไข้สูง หนาวสั่น ปวดศีรษะรุนแรง แน่นหน้าอก หายใจไม่ออก ให้แจ้งแพทย์โดยทันที 5) ฉีดวัคซีนโควิดควรฉีดให้ห่างกว่าวัคซีนไข้หวัดใหญ่อย่างน้อย 1 เดือน เป็นต้น
ผู้ที่ฉีดวัคซีนป้องกันโควิด-19 ยังต้องปฏิบัติตามมาตรการป้องกันการสัมผัสเชื้ออย่างเคร่งครัด ด้วยการใส่หน้ากากอนามัย ล้างมือบ่อย ๆ เว้นระยะห่างทางสังคม เป็นต้น

.
บทความแนะนำอ่านเพิ่มเติม : เข้าใจโรคติดเชื้ออุบัติใหม่ เข้าใจโรคโควิด 19 | “ไวรัส” อันตรายต่อมนุษย์ อย่างไร | โควิด 2019 เรื่องต้องรู้ หากจะรับมือให้ได้ | ฝ่าวิกฤตโรคโควิด 19 (COVID-19) อะไรที่ต้องทำ | ป้องกันเชื้อไวรัสโควิด 19 ต้องทำอย่างไรบ้าง | การควบคุมการแพร่ระบาดของ โควิด 19 ใครต้องทำอะไรบ้าง | ถามตอบ ข้อสงสัย การควบคุมการแพร่ระบาดเชื้อไวรัสโควิด 19 | ถามตอบ ข้อสงสัย การป้องกันเชื้อไวรัสโควิด 19 | ถามตอบ วัคซีนป้องกันโรคโควิด 19 |